Η συνεργασία των γονέων με το σχολείο του παιδιού τους θεωρείται βασικός παράγων για τη βελτίωση όχι μόνον της σχολικής επίδοσης του παιδιού αλλά και των σχέσεων με το σχολείο και τους δασκάλους, της κοινωνικής του συμπεριφοράς και γενικότερα της κοινωνικο-συναισθηματικής του ανάπτυξης. Επίσης έχει συνδεθεί με την αύξηση της αποτελεσματικότητας και την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης καθώς και με τη βελτίωση της γονικής συμπεριφοράς στο σπίτι.
Όμως η συνεργασία μεταξύ σχολείου και οικογένειας είναι μια σύνθετη διαδικασία στην οποία εμπλέκονται τόσο παράγοντες που αφορούν στους γονείς (πχ. μορφωτικό επίπεδο των γονέων, οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο, προσωπικές σχολικές εμπειρίες, προσδοκίες από το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς κλπ. ) όσο και παράγοντες που αφορούν τους εκπαιδευτικούς (πχ. πολιτική του σχολείου και στάσεις των δασκάλων απέναντι στη γονεϊκή εμπλοκή, γνώσεις και αντιλήψεις για στρατηγικές γονεϊκής εμπλοκής κλπ.) . Η σύγκλιση απόψεων και πρακτικών μεταξύ των δύο πλευρών δεν είναι αυτονόητη∙ συχνά υπάρχουν εμπόδια ή/και συγκρούσεις, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της ενεργού συμμετοχής των γονέων στη σχολική ζωή των παιδιών τους, τόσο ως προς το βαθμό όσο και την ποιότητα της συνεργασίας.
Η ομάδα σκοπεύει να μελετήσει το θέμα, ιδιαίτερα στις τωρινές δύσκολες κοινωνικές και εκπαιδευτικές συνθήκες για την Ελλάδα, σχεδιάζοντας ένα ολοκληρωμένο ερευνητικό πρόγραμμα στην περιφέρεια της Θεσσαλίας, που θα αναδείξει τις ανάγκες και προτεραιότητες των δύο πλευρών. Τα σημεία σύγκλισης θα αποτελέσουν τη βάση ανάπτυξης στρατηγικών ενίσχυσης της συνεργασίας ενώ τα σημεία απόκλισης θα αποτελέσουν αφετηρία αναστοχασμού και διαλόγου για την προώθηση των σχετικών αλλαγών.
Το ζήτημα της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα εδώ και μερικές δεκαετίες. Τα τελευταία 25 χρόνια έχουν δημοσιευτεί πολλά θεωρητικά άρθρα και ακολούθησαν αρκετές εμπειρικές έρευνες σε πολλές χώρες . Στην Ελλάδα, οι σχετικές έρευνες είναι περιορισμένες, αναφέρονται είτε στην οπτική των εκπαιδευτικών είτε σε αυτήν των γονέων, είναι ποσοτικές, κυρίως, με μικρά δείγματα, συχνά περιγραφικές ή βασισμένες σε ερωτηματολόγια που έχουν χρησιμοποιηθεί στο εξωτερικό. Μία έρευνα (Ματσαγγούρας & Πούλιου, 2009) αναφέρεται στη συγκριτική παράθεση απόψεων των δύο πλευρών με ερωτηματολόγιο, που κατασκευάστηκε από τους συγγραφείς. Εντούτοις, επισημαίνεται η αναγκαιότητα διερεύνησης του θέματος με ποιοτική προσέγγιση, για τη σε βάθος κατανόηση των στάσεων και απόψεων εκπαιδευτικών και γονέων, καθώς και επέκτασής της με καταλληλότερο δείγμα και εργαλεία.
...και μερικές ιδέες
Στη βάση των παραπάνω θεωρώ σκόπιμο να ξεκινήσει κανείς μια διερεύνηση του πώς οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς κατασκευάζουν το νόημα της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με εστιασμένες ομάδες συζήτησης (focus group discussions) καθώς και με τη μέθοδο της καταξιωτικής διερεύνησης (appreciative inquiry) για τον εντοπισμό ‘καλών πρακτικών’ μέσα από βιωματικά εργαστήρια αφήγησης ιστοριών (story telling). Η κ. Λουμάκου και εγώ έχουμε σχετική εμπειρία και θα μπορούσαμε από κοινού να αναλάβουμε τη διεξαγωγή αυτών των ομαδικών συζητήσεων. Το υλικό που θα προκύψει με αυτόν τον τρόπο αλληλοσυμπληρώνεται και αποτελεί μια πολύ καλή πηγή για την κατανόηση σε βάθος των στάσεων και απόψεων αλλά και του ρεπερτορίου των τρόπων συνεργασίας γονέων-εκπαιδευτικών. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας έρευνας συνιστούν μια μοναδική βάση για την ανάπτυξη κατάλληλων ερωτηματολογίων, που απευθύνονται σε γονείς και εκπαιδευτικούς αντίστοιχα, και μέσω των οποίων μπορούν, σε δεύτερη φάση, να συλλεγούν ουσιαστικά και συγκρίσιμα στοιχεία για μια ποσοτική έρευνα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το θέμα της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας στις περιπτώσεις παιδιών με ιδιαιτερότητες (νοητικές, ψυχικές, σωματικές) ή παιδιών με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο (Ρομά, μετανάστες). Γνωρίζω ότι κάποια μέλη της ομάδας έχουν σχετικά επιστημονικά ενδιαφέροντα και εμπειρία, οπότε θα μπορούσαν να προτείνουν ερευνητικά ερωτήματα σε αυτήν την κατεύθυνση.
Ευτυχώς η ομάδα μας είναι πολυπληθής και ως εκ τούτου έχουμε τη δυνατότητα να ‘τρέξουμε’ παράλληλα περισσότερα του ενός ερευνητικά έργα. Επίσης σας ενημερώνω ότι λειτουργεί από πέρσι μια ερευνητική ομάδα εκπαιδευτικών την οποία συντονίζει ο κ. Ευάγγελος Τσίνας, Σχολικός Σύμβουλος 1ης Περ. Δημ. Εκπ/σης Τρικάλων, και η οποία εκδήλωσε ενδιαφέρον να συνεργαστεί μαζί μας στο συγκεκριμένο θέμα.